domenica 6 giugno 2010

El Nino.


Është një dukuri ciklike e motit që shkakton rrënime globale, më të prekur jane Amerika e Jugut dhe zonat në mes të Indonezi dhe Australise, duke shkaktuar ngrohjen e ujërave atje ku kjo rryme kalon.

Emri i tij i referohet femijes se Jezusit , sepse fenomeni ndodh rreth Krishtlindjeve,në Oqeanin Paqësor përgjatë bregdetit të Amerikes se Jugut.

Emri i fenomenit El Nino ose luhatje e Jugut, ENSO me akronim të saj në anglisht.Ky është një fenomen qe shfaqet me më shumë se shtatë mijëvjeçarë

Si mund të zbulohet fenomeni e El Nino..?

Ne Oqeanin Paqësor El Nino është zbuluar me metoda të ndryshme, duke filluar nga buova lundruese satelitore dhe nepermjet analizave te nivelit te detit,merren të dhëna të rëndësishme në lidhje me kushtet në sipërfaqen e oqeanit.

Për shembull, nepermjet buovave satelitore, maten temperatura, rrymat dhe erërat në brezin ekuatorial, gjithë ky informacion do të transmetohet tek studiues në mbarë botën.

Fenomeni fillon në Oqeanin Paqësor ne zonen tropikale pranë Australise dhe Indonezise, duke ndryshuar presionin atmosferik në zonat e ndara gjerësisht,duke sjelle ndryshime në drejtimin dhe shpejtësinë e erërave, si dhe zhvendosjen e zonave me shi në tropikët.

Në kushte normale, i quajtur No-Nino godiet me erera nga lindja në perëndim duke bere ngrohjen në pjesën perëndimore të oqeanit dhe duke sjelle male uji.

Nga kjo sjellje masive uji sipërfaqja nivelin e detit rritet rreth një metër e gjysmë me e lartë në Indonezi se në Peru dhe Ekuador. Përveç kësaj, ndryshimi në sipërfaqe i temperatures se detit është rreth 8 ° C midis dy pjesëve të Paqësorit.

Ne thellesive te ujrave ne Amerikën e Jugut rritet nje lende ushqyese e pasur që e mban të gjalle ekosistemit detar. No-Nino eshte relativisht me lagështi, zona me lagështi janë të vendosura në juglindje të Azisë, ndërsa Amerika e Jugut ne kete periudhe është relativisht e thatë

El Nino me erërat e saj dobësohet ose ndalon.Temperatura më e lartë e detit është zhvendosur në Peru e koha është relativisht e freskët dhe temperatura minimale e detit është zhvendosur në Azinë Juglindore.

Kjo shkakton rritjen e presionit të ajrit në Azinë Juglindore dhe ulje te presionit ne Ameriken e Jugut.I gjithë ky ndryshim ndodh në një distancë kohore prej gjashtë muaj, afërsisht nga qershori deri në nëntor.

Ndikimi i El Nino-s

1- Ndryshimi i qarkullimit atmosferik.
2- Ngrohja globale dhe temperaturat në rritje në ujërat bregdetare gjatë dekadave të fundit.
3- Ka lloje gjallesash që nuk mund të mbijetojne ndryshimeve te temperaturës dhe ngordhin, duke shkaktuar humbje ekonomike në veprimtaritë primare
4-Behet burim i sëmundjeve të tilla si kolera, të cilat behen ndonjëherë epidemi shumë te vështira për ti luftuar.

Implikimet ne Azine Jug-lindore.

-Ulje te sasise se reshjeve
-Shtim dhe zgjatje te thatesirave
-Preion i larte atmosferik.
-Ftohje e Oqeanit

Ndikimi i El Nino për Amerikën e Jugut

* Shirat e mëdha.
* Ngrohjen e Humboluit dhe Peruse.
* Peshkimi ulet ne maksimun
* Formimin intensiv te reve
* Rritet periudha me reshje.
* Presionit të ulët atmosferik.

Shume here keto levizje Oqeanike te rrymave ujore te ngrohta,jane shoqeruar me shkaterrime masive te zonave ku kalon,nepermjet stuhive e rrebesheve kataklizmik.

Prandaj parashikimi i nje fenomeni mijravjecar vdekjeprures,merr rendesi te nje alarmi per kohen e formimit dhe te levizjes se tij.